Ο οπλαρχηγός και Μακεδονομάχος Ιωάννης Ευαγγελόπουλος
Ο Ιωάννης Ευαγγελόπουλος γεννήθηκε στην Μικρόπολη το 1880. Συνεργάστηκε με διάφορα Ελληνικά ένοπλα σώματα ως οπλίτης στις περιοχές νομού Δράμας, Ελασσόνας, Πιερίας και Γιαννιτσών κατά την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα. Στη συνέχεια τέθηκε επικεφαλής αντάρτικης ομάδας που έδρασε κατά Οθωμανών και Βουλγάρων στον Όλυμπο και την περιοχή Γιαννιτσών.
Αργότερα σάν Λοχαγός του Ελληνικού στρατού διηύθυνε στην περιοχή του Ολύμπου το κέντρο εκπαίδευσης των Μακεδονομάχων με την συνθηματική επωνυμία Καρατάσιος .
Το κέντρο λειτούργησε στης περιοχές Μονής Κανάλων, Καρυάς, Μπάρας Κοκκινοπλού και στη Μονή Αγίου Αντωνίου Σιάπκας Λιβαδίου.
Αποστολή της ομάδας των Μακεδονομάχων του Λιβαδίου είταν,
η απόκρυψη τροφίμων, η απόκρυψη πυρομαχικών και όπλων, η περίθαλψη τραυματιών και φροντίδα για την προώθηση στην ελεύθερη Ελλάδα, η μεταφορά μηνυμάτων με άξονες
α) Μελούνα – Μονή Βαλέτσικου – Τσαριτσάνη – Κοκκινοπλός – Λιβάδι – Μονή Σιάπκας – Πιέρια – Βέρμιο
β) Μονή Αγίου Αντωνίου ( Κοκκινογείου) – Μονή Σαρανταπόρου – Αλιάκμονας – Βόϊο, η καθοδήγηση ενόπλων Μακεδονομάχων σε κρησφύγετα, η παρακολούθηση εχθρικών κινήσεων και υποδείξεις στόχων.
Ο Μακεδονομάχος Καρλικόβαλης Κων/τίνος
Στο αρχείο του Μουσείου του Μακεδονικού αγώνα στην Θεσσαλονίκη αναφέρετε και το όνομα του: Καρλικόβαλης Κων/τίνος του Πέτρου σαν Μακεδονομάχου. ‚Εδρασε σαν Πρακτορας ‚Γ Τάξης
Ο Μακεδονομάχος Ιωάννης Σιλλός
Ένας άλλος μεγάλος σημαντικός παράγοντας του Μακεδονικού Αγώνα στο Μενοίκιο ήταν ο Ιωάννης Σιλλός.
Γεννήθηκε στην Μικρόπολη και έδρασε ως οπλίτης σε ανταρτικά σώματα.
Ο Ιωάννης Σιλλός του Νικολάου, πολέμαγε στο πλευρό του καπετάν Μακούλη (*καπετάν Μακούλης διάβασε το τέλος της σελίδας)
Στις αρχές Ιουλίου του 1907 ο Ιωάννης Σιλλός έκαψε τα σπαρτά του κάμπου της Μούκλιανης και Δράνοβας, χωριά βόρεια της Δοβίστας με αρκετούς σλαβόφρονες, (*σήμερα δεν υπάρχουν) επειδή φερόταν εχθρικά προς τους Έλληνες της περιοχής του Μενοικίου.
Το μόνο που απέμεινε απο το χωριό Δράνοβο είναι το Καμπαναριό
Στις 14 Ιουλίου 1907 τα παλικάρια του καπετάν Μακούλη μαζί με το σώμα του Σιλλού έδωσαν μεγάλη μάχη στην περιοχή της Δοβίστας εναντίον των Τούρκων στην οποία σκοτώθηκε ο Μακούλης.
Αναφέρετε ακόμη ότι ο Μακεδονομάχος Ιωάννης Σιλλός είχε να λύσει πολλές διαφορές με τους κομιτατζήδες από τα χωριά της Μούκλιανης και Δράνοβας, έτσι κατάφερε να φέρει με το σώμα του, και την βοήθεια των ανδρών του καπετάν Μακούλη μεγάλα πλήγματα στους Βουλγαρόφρονες και Σλαβόφρονες Κομιτατζήδες της Περιοχής του Μενοικίου.
Ο Μακεδονομάχος Ζαχαρίας
Ο Μακεδονομάχος Ζαχαρίας από τη Μικρόπολη Δράμας, ήταν δάσκαλος, απόφοιτος της Μαρουλείου Ακαδημίας των Σερρών. Πολεμούσε με το σώμα του Καπετάν Στρατή.
Ο καπετάν Στρατής
a ) Συγκρότηση αντάρτικου σώματος
Ο καπετάν Στρατής ήταν εθελοντής, αρχηγός σώματος μακεδονομάχων
στο νομό Σερρών. Κατάγονταν από το Αδραμύτιο της Μ. Ασίας. Ήταν ψηλός,
γεροδεμένος, μεγαλόσωμος, μελαχρινός με επιβλητικό παράστημα. Ήταν μέ-
τριας μόρφωσης, αλλά έξυπνος, δυναμικός, τολμηρός, αποφασιστικός και
ανένδοτος στις αποφάσεις του. Συμπεριφέρονταν ευγενέστατα προς όλους και
ιδιαίτερα προς τους εννέα άνδρες του σώματός του. Μεταξύ αυτών ήταν και
οι εξής:
1) Ο Ζαχαρίας από τη Μικρόπολη Δράμας, από-
φοιτος της Μαρουλείου Ακαδημίας των Σερρών, δά-
σκαλος.
2) Ο Νικόλαος Μπουζιούδας ή Τσούτσαρας, που
κατάγονταν από το Άγιο Πνεύμα Σερρών. Τον ενθυ-
μούμαι, διότι δεματοποιούσε τον καπνό στο πατρικό
μου σπίτι.
3) Ο Κωστής από το Αρδαμέρι της Μ. Ασίας, 25
χρονών. Έμεινε ορφανός από πατέρα. Η μάνα του τον
παρακαλούσε με δάκρυα να μείνει κοντά της.
Ο Κωστής σκοτώθηκε στη περιοχή των Μέταλλων από Κονιάρους Τούρ-
κους.
Το σώμα του καπετάν Στρατή αποσπάστηκε στις αρχές του 1907 από το
κύριο σώμα της Ζίχνης και δρούσε αυτοτελώς μεταξύ Σερρών και Ζίχνης.
Έμεινε συνήθως στα Δαρνακοχώρια. Εναλλάσσονταν με το σώμα του καπετάν
Μακούλη στα χωριά Σουμπάσκιοϊ, Δοβίστα και Βεζνίκο.
Στις 17 Απριλίου 1907 ο Στρατής με το πρωτοπαλίκαρό του Ζαχαρία βρί-
σκονταν στο Σουμπάσκιοϊ (Νέο Σούλι). Έστησαν ενέδρα στους σχισματικούς
Ντρανοβαλήδες Νικόλαο Κωνσταντίνου (Στόϊκο), Δημήτριο Παπαδημητρίου
και στον αγροφύλακα συνοδό τους Διαμαντή Φέκα ή Παντή. Αυτοί επέστρε-
φαν από τις Σέρρες και φιλοξενήθηκαν το βράδυ στο Νέο Σούλι. Το πρωί,
κατά την αναχώρησή τους, ενώ πότιζαν τ’ άλογά τους στη βρύση του χωριού,
ο καπετάν Στρατής με το Ζαχαρία τους πυροβόλησαν και σκότωσαν επί τόπου
το Στόικο. Οι άλλοι έφυγαν καλπάζοντας με τα άλογά τους, αλλά οι σφαίρες
τους πρόλαβαν και φόνευσαν τον Παπαδημητρίου. Ο αγροφύλακας γλύτωσε.
Κατέφθασε η τουρκική αστυνομία και προέβη σε ανακρίσεις. Ερεύνησε τα
167. Σαχτούρη. 14η.1/3/1907 έκθεση προς το Υπουργ. Εξωτερικών.Σερ. Χρον. τ. Γ΄σ.47.
168. Περιοδικό Εμμανουήλ Παπάς τεύχος Β΄1980 σελ. 13.
πτώματα και βρήκε στο πρώτο 135 χρυσές λίρες και στο δεύτερο αρκετά γρό-
σια. Συμπέραναν ότι δεν έγινε ο φόνος για ληστεία, αλλά για προσωπικούς
λόγους αλληλοεξόντωσης σχισματικών και ορθοδόξων. Για τους Τούρκους οι
δυο φονευθέντες Έλληνες άξιζαν όσο μια κότα “Iki giaur bir tauk”.
Η υπόθεση έκλεισε χωρίς να αναμειχθεί ό Καπετάν Στρατής με το πρωτο-
παλίκαρό του. Γι’ αυτό και ο πρόξενος Σαχτούρης δεν τους αναφέρει στο γε-
γονός αυτό .
b) Αντίσταση του σώματος κατά των Τούρκων
Μια άλλη πολεμική επιχείρηση του σώματος του καπετάν Στρατή έλαβε
χώρα στο χωριό Δοβίστα (Εμμανουήλ Παπά), όπου το σώμα διέμεινε αρκετό
καιρό. Εκεί ένοιωθε άνετα, γιατί υπήρχαν πολλοί μυημένοι στον αγώνα. Η
μεταφορά των όπλων από τον κόλπο του Ορφανού γίνονταν ευκολότερα από
πολλούς μυημένους Δοβιστινούς. Είχαν μεγάλη κρυψώνα (αποθήκη) όπλων.
Ο βουλγαρόφιλος αγροφύλακας κατήγγειλε την παραμονή του σώματος
Στρατή στη Δοβίστα.
Τουρκικός στρατός με βουλγαρίζοντες αγροφύλακες κατέφθασαν στο
χωριό στις αρχές Ιανουαρίου 1907. Ο καπετάν Στρατής ενημερώθηκε για την
άφιξή τους και προγραμμάτισε το εξής σχέδιο επιχείρησης: Άφησε μερικούς
άνδρες του στην δυτική πλευρά της Δοβίστας και με τους άλλους εγκαταστά-
θηκε στα υψώματα της Δρεβέσιανης (Οινούσας), για να παρακολουθεί αθέα-
τος τις κινήσεις του τουρκικού στρατού. Όταν έφθασε ο στρατός στη Δοβίστα
συνεπλάκη με τους άνδρες, που παρέμειναν στο χωριό. Ο Στρατής με τους
λοιπούς άνδρες του τον ακολούθησε αθέατος. Όταν άρχισαν τη μάχη, τους
περικύκλωσε και τους πυροβολούσε εκ των όπισθεν. Τρόμαξαν οι Τούρκοι
από την περικύκλωση. Διέφυγαν το κλοιό και επέστρεψαν στις Σέρρες.
Οι Τούρκοι επιχείρησαν και για δεύτερη φορά να εξοντώσουν το σώμα του
Στρατή, αλλά αυτό είχε ήδη μετακομίσει σε άλλο χωριό. Οι Τούρκοι συνέλα-
βαν πολλούς χωρικούς και τους εξεβίαζαν με ανακρίσεις να μαρτυρήσουν τις
αποθήκες των όπλων. Όλοι κράτησαν το μυστικό, αλλά κάποιος καφετζής
τρομοκρατήθηκε από τους ξυλοδαρμούς και υποσχέθηκε, για να μην τον αν-
τιληφθούν οι συγχωριανοί του, ότι θα τους τη φανέρωνε με σύνθημα. Τον
άφησαν ελεύθερο και να τον παρακολουθούσαν από μακριά. Τους είπε ότι
στο μέρος που θα έφτυνε ήταν οι οπλαποθήκες. Έτσι και έγινε.
c) Επίθεση του σώματος κατά των Δρανοβαλήδων
Ο καπετάν Στρατής ανησύχησε για την αδράνειά του σώματος και αποφά-
σισε να εξοντώσει τους σχισματικούς άνδρες του χωρίου Δράνοβας χωρίς την
άδεια του ελληνικού προξενείου.
Το χωριό βρίσκονταν οκτώ χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Βεζνίκου. Είχε
προσχωρήσει με τη βία στη Βουλγαρική Εξαρχία. Μερικοί από τους χωρικούς
συνεργάσθηκαν με τους Βουλγαροκομιτατζήδες στα τέλη Μαρτίου 1907 για
την εκτέλεση δεκαοκτώ κτηνοτρόφων πατριαρχικών του Καρλίκιοϊ (Χιονο-
χώρι), που είχαν τα μαντριά τους κοντά στη Καρλίκοβα. Οι Δρανοβαλήδες
ντύθηκαν ως Τούρκοι αστυνομικοί και πήγαν την ώρα που άρμεγαν τα αιγο-
πρόβατά στα μαντριά τους. Τους απήγαγαν με τη βία. Τους ρωτούσαν οι δύ-
στυχοι πού τους πάνε. «Στον αρχηγό μας, που μας περιμένει μέσα στη
χαράδρα», τους απαντούσαν. Όταν έφθασαν εκεί τους έσφαξαν έναν-έναν με
τη σειρά μπροστά στους άλλους ζωντανούς. Μεταξύ των φονιάδων Δρανο-
βαλήδων ήταν και ο Νικόλαος Βοεβόδας, θείος του δολοφονηθέντος Δημη-
τρίου Παπαδημητρίου στο Σουμπάσκιοι.
Αυτό το έγκλημα θέλησε να εκδικηθεί το σώμα του καπετάν Στρατή και
επιτέθηκε με τη συμπαράσταση δεκαπέντε Σουμπασκιολήδων στις 17-4-1907
κατά των τριάκοντα Δρανοβαλήδων, που επέστρεφαν από τις Σέρρες στο
χωριό τους δια μέσου της Οινούσας και του Αγίου Πνεύματος. Δεν πήρε την
άδεια του Προξένου Σαχτούρη και του Κέντρου του Μακεδονικού Αγώνα των
Σερρών, αλλά κακώς αρκέστηκε στη συγκατάθεση του υπαλλήλου του προ-
ξενείου Μακρόα. Η επίθεση έγινε βόρεια του Νέου Σουλίου, στη βρύση του
Μουσταφούδα. Επέστρεφαν από τις Σέρρες οι Δρανοβαλήδες με τα ζώα τους
σε μεγάλη φάλαγγα συνοδευόμενοι από Τούρκους αστυνόμους. Διασκορπί-
σθηκαν την ώρα της επίθεσης. Αναγκάστηκαν να τους πυροβολήσουν. Οι
αστυνομικοί δραπέτευσαν με τους πρώτους πυροβολισμούς. Ακουστήκαν οι
πυροβολισμοί από απόσπασμα του τουρκικού ιππικού και τούτο κινήθηκε
εσπευσμένως με συμπληρωματικές ενισχύσεις να τους καταδιώξει. Η μάχη
διήρκησε αρκετή ώρα. Οι Δρανοβαλήδες διαλύθηκαν, αλλά άφησαν πέντε νε-
κρούς.
Το τουρκικό απόσπασμα πρόλαβε τους άνδρες του σώματος στο πεδίο της
μάχης. Ο καπετάν Στρατής, για να μην συγκρουσθεί με το τούρκικό ιππικό
οπισθοχώρησε με τους άνδρες του προς το λόφο του προφήτη Ηλία του Σομ-
πάσκιοϊ. Εκεί τους πρόλαβε με το απόσπασμά του ο Τούρκος λοχαγός Αλμ-
πάνς από το Βεζνίκο. Τους ανάγκασε να οπισθοχωρήσουν προς το Χρυσό.
Καθ’ οδόν τραυματίστηκε ο Νικολάκης στο χωριό Ζελί. Τον κράτησαν στα
χέρια ο καπετάν Στρατής με το Δημοσθένη. Συνέχισαν να τρέχουν προς το
Χρυσό, ενώ τους πυροβολούσαν οι Τούρκοι ιππείς από κοντά. Τους πλησίασαν
169. ΣΑχτοΣερραϊκά χρονικά τόμ. Γ σ.58.
170. Χρήστου Κούρτη Ο καπετάν Στρατής και η δράση του. Περιοδικό Εμμανουήλ Παπάς. Π.
σε απόσταση βολής. Ο βαριά τραυματισμένος Νικολάκης παρακαλούσε τους
μεταφέροντες να τον εγκαταλείψουν, για να σωθούν. Εκείνοι του έδιναν κου-
ράγιο και με κίνδυνο της ζωής τους συνέχιζαν να τον μεταφέρουν με τα χέρια.
Για να τους απαλλάξει από τη σύλληψη ο Νικολάκης έβαλε το περίστροφο
στο στόμα του και πίεσε την σκανδάλη. Έπεσε νεκρός έξω από το Χρυσό. Οι
υπόλοιποι εννέα άνδρες κατάφυγαν στο ναό του Αγίου Αθανασίου. Οι δύο
διέφυγαν. Περικυκλώθηκε το χωριό από τους Τούρκους. Ο εκατόνταρχος της
χωροφυλακής Ιμπραήμ Εφέντης θα έκαιγε το ναό, αν δεν παραδίδονταν. Τον
εμπόδισε ο επίκεφαλής των αποσπασμάτων Αλβανός Αχμέτ Αγάς με το επι-
χείρημα ότι οι εγκλεισθέντες δεν πολεμούσαν τους Τούρκους, αλλά τους
Βουλγάρους που τους προκαλούσαν με τα εγκλήματά τους.
Διανυκτέρευσαν στο ναό και την επόμενη το πρωί, για να μην κάψουν οι
Τούρκοι το ναό και ολόκληρο το χωριό, διαπραγματεύτηκαν με τον Τούρκο
διοικητή να παραδοθούν, με τον όρο να μεταφερθούν στις Σέρρες χωρίς χει-
ροπέδες. Του υπόσχονταν ότι δεν θα δραπέτευαν. Ο διοικητής δέχθηκε τους
όρους τους, αλλά ο αντιπρόσωπος των Γάλλων Βεράν διαμαρτυρήθηκε. Κα-
τόπιν πολλών ανακρίσεων φυλακίστηκαν στο Γεντί Κουλέ. Από το χωριό
Χρυσό συνέλαβαν πέντε προκρίτους και τον εφημέριο του χωριού Παπαδη-
μήτρη. Τους ανέκριναν με σκοπό να τους φυλακίσουν, αλλά με τη δυναμική
επέμβαση του μητροπολίτη Σερρών Γρηγορίου αφέθηκαν ελεύθεροι.
Ο Στρατής με τους άνδρες του καταδικάστηκαν από το στρατοδικείο Θεσ-
σαλονίκης σε ισόβια δεσμά. Μεταφέρθηκαν στις φυλακές της Ρόδου. Αμνη-
στεύθηκαν όμως με την ανακήρυξη του συντάγματος των Νεότουρκων και
γύρισαν στα σπίτια τους. Ο καπετάν Στρατής πρώτα επισκέφθηκε τους Νεο-
σουλιώτες και μετά επέστρεψε στο Αρδαμύτιο. Κατά την πληροφορία ενός
μετανάστη συγχωριανού του τον σκότωσαν οι Τούρκοι στη Μικρασιατική κα-
ταστροφή του 1921.
Για την απερίσκεπτη επίθεση του καπετάν Στρατή κατά των Δρανοβαλή-
δων ο πρόξενος Σαχτούρης γράφει προς το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελ-
λάδος: «Δυστυχώς όμως, λόγω απειρίας και άλλας παρά τάς διαταγάς των
αρμοδίων απερισκεψίας ενήργησε, πλήν της παράφρονος επιθέσεως κατά των
εκ Δράνοβας χωρικών. Ενώ είχε πολλά αξιόλογα προσόντα τον κατάστρεψε
η επιπολαιότητα της επιθέσεως κατά των Δρανοβαλήδων με αποτέλεσμα να
καταστρέψει το αντάρτικο του σώμα και να εκθέσει τον αγώνα και το ελλη-
νικό προξενείον των Σερρών.
Ο Μακεδονομάχος Χρήστος Τέντσιος
Ακόμη ένας απο πολλή μεγάλος του αγώνα ήταν ο Χρήστος Τέντσιος του Κωνσταντίνου.
Γεννήθηκε στην Μικρόπολη το 1891 και έλαβε μέρος ως μαθητής στο αντάρτικο σώμα του Δούκα * (διάβασε το τέλος της σελίδας) εναντίων των Βουλγάρων στο Παγγαίο.
Το 1098 τελείωσε το Γυμνάσιο στην Αθήνα και κατατάχθηκε στο σώμα Προσκόπων του Μαζαράκη, Γιαγκλή και Δούκα και αποβιβάστηκε στον Μαρμαρά.
Σπούδασε νομικά και εργάσθηκε ως δικηγόρος στη Δράμα, Θεσσαλονίκη και Αθήνα.
Διετέλεσε νομάρχης Σερρών από 31 Μαρτίου 1933 μέχρι 11 Δεκεμβρίου 1934
Επίσης διετέλεσε επί κατοχής Γραμματέας του υπουργείου Μακεδονίας.
Εξελέγη βουλευτής Δράμας για πρώτη φορά το 1932 και στη συνέχεια με το Λαϊκό Κόμμα (τη Γενική Λαϊκή Ριζοσπαστική Ένωση) το 1936.
