Σε μικρή απόσταση από τη Μικρόπολη στις υπώρειες του Μενοίκιου Όρους, υπάρχει ένα φυσικό σπήλαιο, με την ονομασία ΄Γκιαούρ Ντερέ ΄, το οποίο διανοίγεται σε μάρμαρα και ασβεστόλιθους της Μάζας της Ροδόπης, στην τεκτονική ενότητα Παγγαίου. Σύμφωνα με τοπικούς θρύλους και ιστορίες το σπήλαιο ΄Γκιαούρ Ντερέ ΄ χρησίμευσε ως καταφύγιο των κατατρεγμένων Ελλήνων στην περιοχή της Μικρόπολης κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, ανάμνηση της οποίας είναι η τοπική ΄γιορτή του Θεού΄, η οποία διεξάγεται αδιάλειπτα από το 1885 …
Η είσοδος του σπήλαιου βρίσκεται σε απότομη πλαγιά δυτικά του χωριού, με διαστάσεις 1Χ1m περίπου. Το μήκος του ξεπερνά τα 200 m., αυτό όμως που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη σπηλαιολόγο – σπηλαιοεξερευνητή, ήδη από τα πρώτα μέτρα, είναι η ποσότητα, ποιότητα και ποικιλία του υπάρχοντος σπηλαιοδιάκοσμου.
Το σπήλαιο θα μπορούσε να χωριστεί σε τρία κομμάτια. Στην αρχή έχουμε κατηφορικό διάδρομο και θαλάμους-αγωγούς σε διαφορετικά επίπεδα. Κατόπιν έχουμε στενό αγωγό που οδηγεί σε αίθουσα και από εκεί και μετά το σπήλαιο παίρνει τη μορφή φαραγγιού. Συνεχίζουμε με αντιστηρίξεις,ενώ το δάπεδο έχει αρκετή ποσότητα γουανό. Τέλος στο τρίτο κομμάτι έχουμε πάλι στενό πέρασμα και πλέον η οροφή είναι στο ένα μέτρο. Ο στενός αγωγός είναι γεμάτος διάκοσμο, με αρκετά σπασμένα δυστυχώς.
Το σπήλαιο εξερεύνησαν μέλη της σπηλαιολογίας Θεσσαλονίκης Πρωτέας και της σπηλαιολογικής ομάδας Καβάλας.
Σταλακτίτες, σταλαγμίτες, παραπετασματοειδείς σταλακτίτες (‘’κουρτίνες’’) , κολώνες, κοράλια, γκουρ, εκκεντρίτες , ελικτίτες κλπ. Στο τελευταίο τμήμα του σπηλαίου οι θάλαμοι γίνονται ιδιαίτερα στενοί και χαμηλοί, με περάσματα 20 – 25 cm, με εκπληκτικό όμως σπηλαιοδιάκοσμο.
Μολονότι η πρόσβαση στο σπήλαιο είναι δύσκολη λόγω της θέσης του, η χρήση του για λόγους ανάγκης ή τελετουργικούς πιστοποιείται από την ύπαρξη στους δύο πρώτους θαλάμους του σπηλαίου, όστρακων αποθηκευτικών αγγείων και αγγείων μεταφοράς, βυζαντινής εποχής.
Δεν αποκλείεται βέβαια και χρήση του σπηλαίου σε πρωιμότερες εποχές. Στα αξιοσημείωτα στοιχεία του σπηλαίου είναι και η παρουσία μεγάλης αποικίας νυχτερίδων και μεγάλων ποσοτήτων γουανό.
Αξιοσημείωτο είναι ότι στην ευρύτερη περιοχή και ειδικότερα ανατολικά του σπηλαίου Γκιαούρ Ντερέ, στους νότιους πρόποδες του όρους Φαλακρού, ανοίγεται το σπήλαιο του Αγίου Μάρκου το οποίο χρησιμοποιήθηκε πιθανόν την ίδια περίοδο.
Το σπήλαιο δεν είναι επισκέψιμο.
